Là một tổ chức hỗ trợ học sinh trung học trong hành trình ứng tuyển vào các trường đại học hàng đầu thế giới, Hội đồng Học thuật của ALT Scholarships đã có vinh dự và trách nhiệm hướng dẫn việc viết thư giới thiệu cho các em. Khi mới bắt đầu, chúng tôi mang trong mình khát vọng mạnh mẽ để hỗ trợ học sinh, nhưng chưa thực sự rõ ràng về những yếu tố cần thiết phải có trong một lá thư giới thiệu. Nếu tất cả các thư đều ca ngợi phẩm chất và thành tích nổi bật của học sinh, vậy điều gì khiến một số thư nổi bật hơn những thư khác?

Để giải đáp thắc mắc này, Hội đồng Học thuật của ALT Scholarships đã tiến hành nghiên cứu về thư giới thiệu từ hai phía của quá trình tuyển sinh đại học, dựa trên lời khuyên từ các cố vấn và giáo viên trung học cũng như góc nhìn từ các cán bộ tuyển sinh đại học. Chúng tôi cũng đã phân tích hàng chục lá thư giới thiệu, từ những thư được ủy ban tuyển sinh đánh giá cao cho đến những thư bị xem là tầm thường, vô dụng, hoặc thậm chí mang tính tiêu cực đối với học sinh.

Bài viết này tổng hợp những bài học quan trọng nhất mà Hội đồng Học thuật của ALT Scholarships đã rút ra từ quá trình nghiên cứu và công việc hỗ trợ học sinh trong việc nộp đơn vào đại học. Hãy đọc tiếp để khám phá những yếu tố cần thiết giúp một lá thư giới thiệu trở nên hiệu quả, qua đó nâng cao cơ hội trúng tuyển của học sinh, đặc biệt khi các em hướng tới những trường đại học hàng đầu thế giới.

Trước tiên, chúng ta hãy xem xét sâu hơn về mục đích của thư giới thiệu khi nó đến tay ủy ban tuyển sinh.

Mục Tiêu: Thư Giới Thiệu Dùng Để Làm Gì?

Các cán bộ tuyển sinh rất coi trọng thư giới thiệu. Đặc biệt trong quá trình tuyển sinh khắt khe của các trường đại học hàng đầu như Harvard, MIT hay Stanford, khi hàng ngàn học sinh đủ tiêu chuẩn cạnh tranh cho một số lượng giới hạn, thư giới thiệu có thể giúp phân biệt một học sinh với những người khác. Theo ông William Fitzsimmons, trưởng khoa tuyển sinh của Harvard, thư giới thiệu là “cực kỳ quan trọng” và được đọc “rất cẩn thận” (thường được chiếu lên màn hình lớn trước toàn bộ ủy ban!).

Vậy những cán bộ tuyển sinh đang tìm kiếm điều gì qua những lá thư này? Có hai yếu tố chính. Thứ nhất, đó là một câu chuyện sâu sắc, chi tiết về học sinh, thể hiện cả kỹ năng học thuật và phẩm chất cá nhân của các em. Là giáo viên, bạn ở vị trí tuyệt vời để nhận xét về sự tò mò trí tuệ, sáng tạo và thái độ học tập của học sinh.

Ngoài ra, giáo viên có thể nói về những phẩm chất cá nhân đáng ngưỡng mộ của học sinh, như sự chính trực, lòng trắc ẩn, và kỹ năng lãnh đạo. Cái nhìn sâu sắc này giúp ủy ban tuyển sinh có một bức tranh toàn diện về học sinh, vượt ra ngoài điểm số và các câu lạc bộ được liệt kê trong hồ sơ. Nó khiến học sinh trở nên sống động hơn trong mắt họ.

Yếu tố thứ hai mà ủy ban tuyển sinh thường tìm kiếm là tiềm năng đóng góp tích cực của học sinh vào cộng đồng đại học, cũng như khả năng thành công sau khi tốt nghiệp. Trong thư giới thiệu, giáo viên có thể bày tỏ sự tin tưởng vào khả năng thành công của học sinh tại trường và những thành tựu tương lai của em ấy.

Một số phẩm chất đặc biệt gây ấn tượng với các cán bộ tuyển sinh và gợi ý về thành công ở đại học bao gồm niềm yêu thích học tập, cam kết học thuật, kỹ năng giao tiếp, sự tận tụy để làm chủ một kỹ năng hoặc lĩnh vực cụ thể, và năng lực lãnh đạo. Những phẩm chất này có thể khác nhau tùy trường, nhưng chúng thường được đánh giá cao ở các trường top đầu.

Vì những phẩm chất cá nhân này có thể không rõ ràng trong các phần khác của hồ sơ (ngoài bài luận cá nhân của học sinh), thư giới thiệu đóng vai trò quan trọng trong việc mô tả những điểm mạnh nhất của học sinh. Hơn nữa, nó cho thấy học sinh có giáo viên sẵn sàng đứng ra bảo vệ và ủng hộ em ấy.

Tất nhiên, không ai muốn viết thư giới thiệu tiêu cực hoặc phá hoại cơ hội của học sinh. Nhưng những thư trung bình đôi khi cũng tệ không kém gì thư phê bình, và thư “khá tốt” thì không thể sánh bằng thư xuất sắc. Vậy một thư giới thiệu cần gì để trở nên khác biệt và hiệu quả, đặc biệt khi học sinh đang nhắm đến những trường đại học hàng đầu thế giới?

Cách Tạo Ra Một Lá Thư Giới Thiệu Ấn Tượng

Những thư giới thiệu xuất sắc nhất đòi hỏi thời gian và sự suy nghĩ kỹ lưỡng. Chúng được cá nhân hóa cho từng học sinh và được chỉnh sửa cẩn thận về từ ngữ cũng như cách trình bày ý tưởng. Trước tiên, nội dung nào là thiết yếu cho một thư giới thiệu ấn tượng?

Bao Gồm Nội Dung Quan Trọng

Cách tốt nhất để mô tả những gì thư giới thiệu nên có là bắt đầu bằng việc chỉ ra những gì nó không nên có. Thư giới thiệu không nên chỉ là sự lặp lại điểm số, câu lạc bộ, và giải thưởng của học sinh. Tất cả thông tin này đã có trong hồ sơ của các em.

Những thư giới thiệu kém hiệu quả nhất chỉ đơn thuần lặp lại sơ yếu lý lịch của học sinh. Các cán bộ tuyển sinh mong muốn những hiểu biết sâu sắc về tính cách của học sinh, chứ không phải danh sách dữ liệu có thể áp dụng cho bất kỳ ai.

Điều này không có nghĩa là giáo viên không nên đề cập đến thành tích hoặc hoạt động của học sinh, nhưng không cần liệt kê từng chi tiết. Thay vào đó, hãy chỉ ra một hoạt động hoặc câu chuyện cụ thể thể hiện điều gì đó ý nghĩa về học sinh.

Ví dụ, giáo viên có thể viết về Minh, người có cam kết mạnh mẽ với bình đẳng giới và đã thành lập một câu lạc bộ hỗ trợ cộng đồng LGBTQ tại trường. Bằng cách này, giáo viên không chỉ liệt kê hoạt động, mà còn làm sáng tỏ phẩm chất và động lực đáng ngưỡng mộ của học sinh. Việc nói về việc Minh thành lập câu lạc bộ sẽ minh họa rõ ràng hơn là chỉ nói rằng em ấy quan tâm đến công bằng xã hội.

Vậy nếu không lặp lại điểm số và hoạt động, thư giới thiệu nên chứa gì? MIT đưa ra một số câu hỏi hữu ích mà các cán bộ tuyển sinh muốn được trả lời trong thư. Đây là kim chỉ nam tuyệt vời cho giáo viên viết thư cho bất kỳ trường đại học nào:

• Mối quan hệ của giáo viên với học sinh là gì?
• Học sinh có sẵn sàng chấp nhận rủi ro trí tuệ và vượt ra ngoài trải nghiệm lớp học thông thường không?
• Học sinh có năng lực, tài năng hay khả năng lãnh đạo đặc biệt nào không?
• Điều gì thúc đẩy học sinh này? Điều gì khiến em ấy hào hứng?
• Học sinh tương tác với giáo viên và bạn bè như thế nào? Mô tả tính cách và kỹ năng xã hội của em ấy.
• Giáo viên nhớ điều gì nhất về học sinh này?
• Học sinh có từng trải qua thất bại hay thất vọng không? Nếu có, em ấy đã phản ứng thế nào?
• Có hoàn cảnh gia đình hoặc cộng đồng đặc biệt nào mà chúng tôi nên biết không?

Giáo viên không cần trả lời hết tất cả câu hỏi, nhưng chúng là điểm khởi đầu tuyệt vời để tìm ý tưởng. Chúng chuyển trọng tâm từ việc học sinh làm gì sang học sinh là người như thế nào—sự tò mò trí tuệ, kỹ năng đặc biệt, đam mê, và tính cách của các em. Một số phẩm chất ấn tượng khác bao gồm kỹ năng giao tiếp, sự linh hoạt, và khả năng giải quyết vấn đề sáng tạo—những điều rất được các trường quốc tế coi trọng.

Ngoài ra, giáo viên có thể đề cập đến những hoàn cảnh đặc biệt hoặc thách thức mà học sinh đã vượt qua, chẳng hạn như khó khăn tài chính hoặc trách nhiệm gia đình, vốn phổ biến ở nhiều học sinh Việt Nam. Những điều này có thể giải thích sự sụt giảm trong học tập hoặc làm nổi bật sức mạnh và khả năng phục hồi của học sinh. Tuy nhiên, hãy xin phép học sinh trước khi chia sẻ thông tin cá nhân để đảm bảo em ấy thoải mái.

Cuối cùng, nếu giáo viên quen thuộc với trường mà học sinh đang nộp đơn, hãy thể hiện điều đó. Ví dụ, nếu giáo viên biết trường đó có môi trường cạnh tranh cao, giáo viên có thể nhấn mạnh niềm tin rằng học sinh sẽ thành công trong môi trường học thuật khắt khe đó. Những lá thư giới thiệu ấn tượng cung cấp cái nhìn sâu sắc về định hướng trí tuệ, động lực, và phẩm chất cá nhân của học sinh.

Làm Nổi Bật Những Chủ Đề Quan Trọng Nhất

Giáo viên không cần nói về mọi phẩm chất tuyệt vời của học sinh. Thực tế, các trường cạnh tranh nhất không tìm kiếm học sinh “toàn diện” theo nghĩa thông thường. Họ muốn thấy sự cam kết sâu sắc trong một lĩnh vực cụ thể—một “đỉnh cao nổi bật” thể hiện đam mê, sự cống hiến, và khả năng duy trì tập trung lâu dài.

Ví dụ, nếu học sinh xuất sắc trong khoa học, nghệ thuật, hoặc thể thao, hãy tập trung vào điều đó thay vì cố gắng làm nổi bật mọi thứ. Các trường hàng đầu như Harvard hay Yale mong đợi những học sinh có tiềm năng thay đổi thế giới, và thành tích nổi bật ở trường trung học là dấu hiệu rõ ràng nhất.

Đối với học sinh Việt Nam, giáo viên có thể nhấn mạnh sự kiên trì vượt qua khó khăn (như học tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai) hoặc sự trưởng thành vượt trội nhờ trải nghiệm đa văn hóa. Nếu học sinh chưa có lĩnh vực nổi bật, giáo viên có thể viết về tiềm năng phát triển của em ấy ở đại học, nhưng hãy cẩn thận để không khiến thư trở nên chung chung.

Đưa Ra Ví Dụ Cụ Thể

Hãy so sánh hai câu sau:
a) Lan là một học sinh giỏi toán.
b) Nhờ kỹ năng toán học và tư duy phân tích xuất sắc của Lan, tôi đã dùng dự án nghiên cứu dài một năm của em ấy về ứng dụng toán học trong đời sống làm ví dụ cho các lớp toán nâng cao trong tương lai.

Câu thứ hai không chỉ mạnh mẽ hơn về từ ngữ mà còn đưa ra ví dụ cụ thể, chứng minh Lan thực sự giỏi toán. Nó giải thích lý do giáo viên đánh giá cao Lan và cho thấy em ấy có khả năng duy trì dự án dài hạn—một phẩm chất rất được các trường quốc tế đánh giá.

Những câu chuyện cụ thể giúp:

• Chứng minh nhận xét của giáo viên thay vì chỉ liệt kê tính từ.
• Làm thư thú vị hơn, giúp học sinh nổi bật trong mắt cán bộ tuyển sinh.
• Chứng tỏ giáo viên hiểu rõ học sinh, khiến đánh giá của giáo viên đáng tin cậy hơn.

Sử Dụng Từ Ngữ Có Tính Thuyết Phục Cao

Thư giới thiệu tốt nhất sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, hùng hồn, và tránh những cụm từ sáo rỗng như “chăm chỉ” hay “thân thiện với mọi người”. Hãy chỉnh sửa để tìm từ chính xác—thay vì “thú vị”, hãy dùng “sáng tạo” hoặc “đổi mới”; thay vì “tốt”, hãy mô tả “sự đồng cảm độc đáo” hoặc “lòng trắc ẩn” của học sinh.

Một số từ ngữ mô tả sức mạnh học thuật: sâu sắc, phân tích, tò mò, sáng tạo, thành thạo một lĩnh vực cụ thể. Các phẩm chất cá nhân có thể là: trưởng thành, linh hoạt, hào phóng, đồng cảm, lãnh đạo, tham vọng, có kỹ năng giao tiếp mạnh mẽ. Hãy cẩn thận để không vô tình gửi tín hiệu tiêu cực—ví dụ, “làm việc độc lập tốt” có thể ngụ ý học sinh không hợp tác tốt với người khác.

Xếp Hạng Học Sinh Cao Khi Thích Hợp

Hãy xem xét các câu đánh giá xếp hạng sau:

• “Hà là học sinh xuất sắc nhất tôi từng dạy trong 10 năm qua.”
• “Nam nằm trong top 3 học sinh giỏi nhất tôi từng hướng dẫn.”

Một xếp hạng ấn tượng, như hai ví dụ trên, chắc chắn thể hiện sự tin tưởng mạnh mẽ vào học sinh, đặc biệt nếu lời đánh giá đến từ một giáo viên đã từng hướng dẫn hàng trăm học sinh để so sánh với người được giới thiệu. Nếu học sinh của giáo viên đang nộp đơn vào một trường đại học chọn lọc hoặc thuộc nhóm Ivy League, thì một xếp hạng cao có thể đóng vai trò quan trọng trong việc chứng minh thành tích vượt trội và phẩm chất nổi bật của học sinh đó.

Ngược lại, một xếp hạng như “trên trung bình” hoặc “nỗ lực tương đối tốt so với bạn bè đồng trang lứa” có thể gây hại nhiều hơn là mang lại lợi ích. Nếu giáo viên thực sự có thể đưa ra một tuyên bố xếp hạng cao một cách chân thành, thì việc thêm nó vào thư sẽ rất hữu ích cho học sinh. Nếu không, có lẽ giáo viên nên tránh đưa những đánh giá kiểu này vào thư giới thiệu.

Ngoài tuyên bố xếp hạng, còn có một số yếu tố quan trọng khác cần bao gồm trong thư giới thiệu của giáo viên. Dù giáo viên có thể sáng tạo và tùy chỉnh thư cho từng học sinh, vẫn có một số thông tin thiết yếu mà giáo viên nên đưa vào tất cả các thư.

Nêu Rõ Tất Cả Thông Tin Quan Trọng

Có một vài thông tin cần thiết phải được đưa vào mọi thư giới thiệu, mà tôi đã đề cập ngắn gọn ở phần đầu bài viết này. Đầu tiên, đó là một tuyên bố rõ ràng về học sinh giáo viên đang giới thiệu. Nếu giáo viên có thể tùy chỉnh thư cho từng trường đại học, điều đó càng tuyệt vời hơn. Thứ hai, giáo viên cần nêu rõ giáo viên là ai, vai trò của giáo viên tại trường học, và bối cảnh mà giáo viên đã quen biết học sinh đó.

Nếu giáo viên đã hướng dẫn học sinh cả trong lớp học suốt một năm lẫn trong vai trò biên tập viên của tờ báo trường, điều này cho thấy giáo viên đã dạy và giám sát học sinh trong nhiều bối cảnh khác nhau, đồng thời đặc biệt đủ tư cách để đánh giá em ấy. Các cán bộ tuyển sinh thường ưu tiên thư giới thiệu từ giáo viên dạy lớp 11, vì họ đã tiếp xúc với học sinh gần đây và trong suốt một năm học. Giáo viên lớp 12 có thể chưa hiểu rõ học sinh, còn lớp 10 hoặc lớp 9 thì đã quá xa trong quá khứ. Tuy nhiên, ngoại lệ áp dụng nếu giáo viên đã dạy học sinh nhiều hơn một năm hoặc hướng dẫn em ấy trong các hoạt động khác như câu lạc bộ hoặc thể thao.

Giáo viên có thể bắt đầu thư bằng một câu dẫn sáng tạo, thu hút, hoặc một tuyên bố ủng hộ đơn giản, miễn là bao gồm những yếu tố chính này trong phần mở đầu. Dưới đây là một vài ví dụ:

• Tôi rất vui mừng được viết thư giới thiệu này cho Kate, người mà tôi đã thích thú giảng dạy và tìm hiểu trong vai trò giáo viên môn Lịch sử Hoa Kỳ Nâng cao lớp 11 của em.
• Tôi đã quen biết Joe từ năm 2012 với tư cách là giáo viên Sinh học của Trường Trung học Lincoln.
• Tôi rất hào hứng viết thư giới thiệu này cho Rosa, người mà tôi đã quen biết hai năm trong vai trò giáo viên Tâm lý học và cố vấn học thuật của em.
• Xin vui lòng chấp nhận thư này như sự ủng hộ nhiệt tình của tôi dành cho Chris, học sinh xuất sắc nhất trong lớp Hóa học Nâng cao lớp 11 của tôi.

Sau khi giới thiệu học sinh, mối quan hệ của giáo viên với em ấy và tuyên bố giới thiệu, giáo viên có thể tiếp tục cung cấp đánh giá của mình, đồng thời ghi nhớ các gợi ý đã đề cập trước đó, như tập trung vào các chủ đề quan trọng, sử dụng câu chuyện cụ thể, ngôn ngữ mạnh mẽ và tuyên bố xếp hạng. Nếu giáo viên muốn cân bằng thư giới thiệu bằng cách đề cập đến một điểm yếu, tôi khuyên giáo viên nên làm điều đó một cách nhẹ nhàng, có thể kèm theo giải thích về cách điểm yếu đó có thể biến thành điểm mạnh.

Trong phần kết của thư, giáo viên nên tái khẳng định sự ủng hộ dành cho học sinh, đồng thời chia sẻ tầm nhìn của giáo viên về việc học sinh sẽ thành công như thế nào tại đại học. Các cán bộ tuyển sinh muốn xây dựng một lớp học mạnh mẽ, năng động và đa dạng với nhiều khả năng và sở thích khác nhau. Bằng cách chứng minh tiềm năng thành công và đóng góp của học sinh tại trường, giáo viên có thể trấn an các cán bộ tuyển sinh rằng em ấy là học sinh mà họ mong muốn có trong trường mình.

Cuối cùng, giáo viên có thể kết thúc thư bằng cách cung cấp thông tin liên hệ của mình và lời mời gọi điện hoặc gửi email nếu có thêm câu hỏi nào. Hãy sử dụng giấy tiêu đề chính thức và bày tỏ sự sẵn sàng trao đổi thêm về học sinh nếu cần.

Tóm lại, hãy cùng ôn lại những điều nên và không nên khi viết thư giới thiệu cho học sinh nộp đơn vào đại học.

Những Điểm Cần Nhớ

Nên làm:

• Bao gồm thông tin chính: giáo viên là ai, giáo viên đang giới thiệu ai, và điều gì khiến giáo viên đủ tư cách đánh giá học sinh.
• Thể hiện sự nhiệt tình, tập trung vào khả năng học thuật và phẩm chất cá nhân của học sinh.
• Làm nổi bật vài phẩm chất quan trọng bằng câu chuyện cụ thể và từ ngữ mạnh mẽ.
• Đưa ra xếp hạng cao nếu phù hợp và kết thúc bằng tuyên bố ủng hộ tái khẳng định.

Không nên làm:

• Lặp lại điểm số hoặc hoạt động đã có trong hồ sơ.
• Nói quá chung chung hoặc dùng ngôn ngữ sáo rỗng.
• Viết thư giống nhau cho nhiều học sinh, đặc biệt nếu các em nộp cùng trường.
• Nhận viết thư nếu giáo viên không thể thực sự giới thiệu học sinh một cách tích cực.

Lời Kết

Đối với học sinh Việt Nam đang hướng tới các trường đại học hàng đầu thế giới, thư giới thiệu là cơ hội để giáo viên làm nổi bật sự độc đáo, đam mê, và tiềm năng của các em. Bằng cách sử dụng những gợi ý trên, giáo viên có thể tạo ra một lá thư không chỉ giúp học sinh nổi bật mà còn thể hiện sự hỗ trợ tận tâm của giáo viên trong hành trình chinh phục giấc mơ học tập quốc tế của các em.